Mańkowski Andrzej
Mańkowski Andrzej( 1910-2001), urodził się 25 kwietnia 1910r. w Krakowie, Andrzej Franciszek Ksawery hrabia Mańkowski, syn Henryka Mańkowskiego (1872-1924), wybitnego kolekcjonera i znawcy monet, mecenasa kultury, fundatora pałacu w Winnej Górze oraz przebudowanej kaplicy grobowej z sarkofagiem pradziadka gen. Henryka Dąbrowskiego. Matka Andrzeja- Maria z hr. Stadnickich z Wielkiej Wsi pod Tarnowem, zmarła po urodzeniu syna w 34 roku życia.
Andrzej Mańkowski nie znał swojej matki. Na jego młodości i osobowości zaciążył także fakt, że jego starsze rodzeństwo – brat i dwie siostry – nie zaakceptowało drugiej żony ojca, Zofii z Michałowskich , wdowy po Leonie Mańkowskim. Wreszcie niespodziewana, tragiczna śmierć Henryka Mańkowskiego 1924r. w okolicznościach nie do końca wyjaśnionych ( znaleziono go zastrzelonego w pałacu winnogórskim), wstrząsnęła całą rodziną.
Młodość Andrzeja Mańkowskiego upływała na pochłanianiu książek, pogłębianiu wiedzy, poznawaniu świata. Praktycznie cały okres międzywojenny był dla Mańkowskiego czasem kształcenia się. W czerwcu 1922r. otrzymał w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu zaświadczenie o zdaniu egzaminu uprawniającego do podjęcia nauki w klasie trzeciej . Ojciec jednak wysłał go za granicę. Przez sześć lat (1922-1928) uczył się w oo. Benedyktynów w Belgii – College de ST. Andre a Bruges. Tam opanował język francuski, poznał flamandzki, wtedy narodziły się bliskie związki młodego Mańkowskiego z Belgią i jej kulturą. Nawiązał koleżeńskie przyjaźnie, które okazały się niezwykle przydatne na emigracji, w trudnym okresie powojennym Maturę polską, klasyczną, z greką i łaciną jako językami obowiązkowymi, zdał w 1929 r. w Gostyniu. Następnie studiował w Wyższej Szkole Handlowej w Krakowie. W latach 1930/1931 ukończył w Jarocinie szkołę oficerów rezerwy. W styczniu 1933r. ożenił się z Klementyną z Czarkowskich- Golejewskich, córką właściciela w Wysuszce, w majątku na Podolu w pobliżu Tarnopola. Zamieszkali w Winnej Górze.
Andrzej Mańkowski w tym czasie był pochłonięty studiami na Uniwersytecie Poznańskim w zakresie prawno- ekonomicznym. W 1938r. otrzymał nagrodę na seminarium prof. Edwarda Taylora za tezę z teorii monetaryzmu. Jednym z kolegów Mańkowskiego w środowisku poznańskim był Jan Nowak – Jeziorański. Andrzej Mańkowski nie lubił zajęć typu administracyjnego, dlatego majątkiem zajmowała się młodziutka żona, której w 1939r. przekazał notarialne poświadczone pełnomocnictwo. W 1936r.urodził się syn Krzysztof a w 1939r. Andrzej junior. Mając synów – przyszłych spadkobierców Winnej Góry, był przekonany, że zostanie ona w rękach rodziny. Jednak we wrześniu 1939 r. dotychczasowy świat Andrzeja Mańkowskiego się zawalił. W czasie wojny Andrzej Mańkowski był porucznikiem rezerwy 69 pułku piechoty. Podczas kampanii wrześniowej w 1939r. został pobity i ciężko ranny. Rany od kul i uderzeń były dlatego szczególnie bolesne, że zadali je oficerowie, niżsi stopniem polscy żołnierze Przyczyną było posądzenie Mańkowskiego o zdradę, ponieważ zgodnie z wymaganiami Konwencji Genewskiej i własnym sumieniem, zabronił grupie polskich żołnierzy maltretowania wziętego do niewoli niemieckiego oficera. Pod wpływem razów, w dodatku postrzelony, a wcześniej w toku bitwy ranny w ramię, Andrzej Mańkowski uniknął aresztowania i rozstrzelania przez policję . W grudniu 1939r. Mańkowscy wraz z synami zostali zmuszeni do opuszczenia Winnej Góry i zostali wysiedleni w zbiorowym transporcie do Generalnej Guberni. Następnie opuścili okupowaną Polskę dzięki zabiegom żony, powiązanej z podziemną organizacją „Muszkieterów”, która pracowała dla Intelligence Service’’ Andrzej Mańkowski magisterium z prawa otrzymał w 1944r.na Uniwersytecie w Oxfordzie.
W Londynie podczas II wojny światowej ukończył szkołę wojenną, która dała mu stopień kapitana. W grudniu 1947r. Andrzej Mańkowski złożył pomyślnie bardzo trudny egzamin państwowy na Uniwersytecie Cambridge ze znajomości języka angielskiego. Egzamin obejmował umiejętność przemawiania, konwersacji, tłumaczenia z języka angielskiego oraz znajomość życia w Anglii i instytucji angielskich. Po zdemobilizowaniu w 1949r. wyjechał z żoną, młodszym synem Andrzejem i pięcioletnią córką Izabellą ( urodzoną w 1944r. w Edynburgu) do Konga belgijskiego. Starszy syn Krzysztof pozostał w szkołach angielskich.
W Katandze, wchodzącej w skład kolonii belgijskiej, Andrzej Mańkowski został redaktorem dziennika ‘’ L Essor du Congo’’. Płodny , piszący niemal codziennie artykuły, dziennikarz - publicysta zwrócił na siebie uwagę Departamentu Stanu USA, na którego zaproszenie udał się wiosną 1957 r. w dwumiesięczną podróż studyjną do USA. Plonem jej jest tom studiów poświeconych Stanom Zjednoczonym zatytułowany „”Wrażenia z Ameryki’’.
W latach secesji Katangi ( 1960-1962) był doradcą ekonomicznym M. Czombego i dyrektorem kancelarii ministra spraw zagranicznych Katangi, a po upadku Katangi pracował w zarządzie parków narodowych. Ostatecznie opuścił Afrykę w 1967r. z dyplomem ‘’ honorowego myśliwego Konga’’ i mianem odkrywcy nowego gatunku antylopy z rodziny hippotragus. Mańkowscy osiedlili się na niezwykle atrakcyjnej turystycznie francuskiej wyspie Noirmoutier. Wtedy Andrzej Mańkowski zaczął pisać artykuły dla Wolnej Europy, przesyłając je na ręce znajomego z czasów poznańskich Jana Nowaka- Jeziorańskiego.
Andrzej Mańkowski zmarł 2 października 2001r.w pałacu Sermoise koło Nevers nad Loarą.
Informacje od rodziny, oprac. Andrzej Kwilecki za pośrednictwem syna Krzysztofa Mańkowskiego z Poznania